Gniazdko elektryczne – jakie wybrać i jak podłączyć?

Prąd napędza nasze współczesne życie. Prawidłowa instalacja elektryczna to jeden z najważniejszych i najrzadziej remontowanych elementów wyposażenia dzisiejszego gospodarstwa. Warto zatem wykonać ją raz a dobrze.

Rozmieszczenie i wykorzystanie gniazdek w domu lub mieszkaniu należy zaplanować zgodnie z zasadami, które mają na celu wyeliminowanie zagrożeń:
• porażenia prądem elektrycznym,
• skutkami cieplnymi.

Z powodu wyzwań technologicznych prace nad elektryką powinny być wykonywane przez wykwalifikowanych fachowców. Jest to wręcz wymagane przez agencje ubezpieczeniowe i warunki gwarancyjne części produktów AGD na rynku. Bardzo istotną kwestią, pomagającą wyeliminować powyższe zagrożenia, jest prawidłowe rozmieszczenie gniazdek. W następnych punktach sprawdzimy, jak zgodnie z zasadami budowlanymi umieszczać je w poszczególnych pomieszczeniach.

Gdzie montujemy gniazdka elektryczne w domu?

Każde pomieszczenie gospodarcze ma swoje potrzeby energetyczne i unikatowe warunki, dlatego w różnych pomieszczeniach sugeruje się różne rozmieszczenie gniazdek. Według innych zasad przeprowadza się dobór miejsca i rodzaju gniazdek w kuchni, łazience, pokojach mieszkalnych i salonach, garażach i pomieszczeniach gospodarczych czy na balkonach i tarasach.

Gniazdka w kuchni

Zapotrzebowanie na prąd jest z reguły największe właśnie w kuchni. Znajduje się w niej dużo „prądożernych” urządzeń, z których największy pobór generuje zdecydowanie kuchenka indukcyjna i piekarnik. W kuchni jest też cały szereg mniejszych, ale równie energochłonnych urządzeń. Należy tu stosować kilka zasad:

• nad blatem wysokość gniazdek najlepiej zaplanować tak, aby wychodziły nad blaty (około 100 – 110 cm od podłogi);

• nad „blatem roboczym” najlepiej jest zamontować gniazdka podwójne lub potrójne, co pozwoli na podłączenie np. ekspresu do kawy, czajnika, tostera, ładowarki do telefonu;

• ze względów bezpieczeństwa gniazdka powinny znajdować się co najmniej 60 centymetrów od „strefy mokrej”, czyli zlewozmywaka;

• Gniazdo do lodówki, piekarnika umieszczamy za meblami na wysokości 20-30cm pamiętając o tym by był do nich dostęp po zamontowaniu urządzeń.

Gniazdka w łazience

Obecność wody i wilgoci w łazience jest naturalnie problematyczna dla gniazdek, natomiast umieszczenie ich na wysokości 140 centymetrów powinno uchronić je przed kontaktem z wodą.

Dodatkową barierę zapewniają gniazda hermetyczne, gwarantujące bryzgoszczelność zgodnie z normą IP44. Gniazdek nie powinno się montować bliżej niż 60 centymetrów od brzegu wanny lub drzwi kabiny prysznicowej.

Gniazdka w łazience obsługują głównie pralkę i suszarkę, niekiedy też podgrzewacz wody. Do mniejszych akcesoriów, jak szczoteczki czy produkty z branży beauty, powinno się zamontować gniazdka przy zlewie.

Gniazda w pokojach i salonie

Ze względów estetycznych w pokojach dziennych zazwyczaj montuje się gniazda wtykowe na wysokości 20–30 centymetrów nad podłogą. Powinny one oplatać pokój w odległości około 2–2,5 metra między sobą – nie planuj rozmieszenia gniazdek tylko pod bieżące umeblowanie pokoju. W pobliżu miejsca zaplanowanego dla telewizora zaplanuj minimum trzy gniazda 230V, gniazdo do anteny oraz Internetowe.

W dzisiejszych czasach pokoje dzienne cechują się najmniejszym zużyciem energii ze wszystkich pomieszczeń w domu, bo znajdują się w nich głównie komputery i energooszczędny sprzęt RTV. Nie powinno to być jednak powodem do oszczędności na instalacji elektrycznej. W tych pokojach najczęściej podłącza i odłącza się urządzenia, dlatego fizyczna wytrzymałość puszki z gniazdem jest tutaj kluczowa.

W pokoju dziennym lub użytkowanym przez osoby starsze praktycznym rozwiązaniem może być montaż gniazdek na wysokości około 70 centymetrów nad podłogą. Będą one wtedy umieszczone poza zasięgiem małych dzieci, a osoby dorosłe będą mogły z nich wygodnie korzystać.

Gniazdka na tarasie / balkonie i dookoła domu

Użyteczność każdego tarasu i balkonu wzrośnie, jeśli doprowadzisz do niego źródło prądu – najpopularniejsze zastosowanie to dodatkowe oświetlenie, wentylacja i grille elektryczne. Ze względu na warunki atmosferyczne i zwierzęta każde gniazdo zewnętrzne powinno być obudowane otwieraną osłoną. Standardem jest też odporność na zachlapania zgodna z normą IP-44.

Jeśli planujesz budowę domu, na każdej ścianie w odległości około 10 metrów od siebie warto rozmieścić dodatkowe gniazdka. Będą one przydatne podczas prac w ogrodzie, dzięki nim możesz wygodnie zasilić np. kosiarki elektryczne. Takie źródła prądu powinny znajdować się na każdej ścianie domu, dzięki czemu jeden przedłużacz zapewni źródło prądu na większości działki wokół domu.

Gniazdka w garażu

Tu liczy się przede wszystkim praktyczność, aspekty estetyczne schodzą na drugi plan. Majsterkowicze i domowi mechanicy mogą pokusić się o zamontowanie gniazda siły w garażu, które jest niezbędne podczas wykonywania np. prac spawalniczych. Rosnąca popularność aut elektrycznych i hybrydowych sprawia też, że zwiększa się zapotrzebowanie na źródła prądu. Spadające ceny instalacji w samochodach sprawiają, że już za kilka lat standardem mogą być auta z możliwością doładowania w domu, zatem siła w garażu będzie dobrym zabezpieczeniem na przyszłość. Zasilanie samochodu elektrycznego z gniazdka 230 V trwa bardzo długo, w przypadku samochodów marki Tesla cała noc ładowania na zwykłym gniazdku da tylko kilkanaście kilometrów zasięgu.

Gniazda w przedpokoju i na korytarzach

Pomieszczenia przejściowe również powinny mieć swoje źródła prądu – dużą popularność zyskują odkurzacze bezprzewodowe, więc takie gniazda przestają być niezbędne do sprzątania, ale zawsze przydadzą się podczas prac remontowych. Możesz natomiast rozmieszczać je rzadziej niż w pokojach
– kontakty rozmieszczone w odległości 4 metrów od siebie powinny zapewnić swobodną możliwość podłączenia sprzętu w całym pokoju.

Rodzaje gniazdek elektrycznych

Czy wiesz, że na całym świecie występuje czternaście różnych rodzajów gniazdek elektrycznych? W Polsce i większości Europy wykorzystujemy trzy z nich:

• Typ C: standardowy, okrągły kontakt z dwoma otworami na bolce od wtyczki. Ten typ gniazdka nie ma bolca uziemiającego. Jest to coraz starszy i rzadziej spotykany typ gniazdek.

• Typ E: jest to najpopularniejszy kontakt w Polsce, oprócz otworów jak w typie C, w przeciwnym kierunku wystaje neutralny bolec uziemiający.

• Typ F: tzw. gniazdko Schuko. Wygląda podobnie do typu E, ale zamiast bolca uziemiającego stosowane są w nim dwa styki na krawędziach kontaktu.

Oprócz znanych typów gniazdek możemy spotkać ich różne konstrukcje:

• Gniazdka natynkowe: jest to najpopularniejsza, choć nie najlepsza estetycznie konstrukcja. Cała instalacja gniazda jest ukryta w puszce o grubości około 6 centymetrów, która wystaje ze ściany. Zaletą tych gniazd jest łatwość instalacji i wymiany, ale mogą one uniemożliwić np. przysunięcie mebli do ściany.

• Gniazda podtynkowe: w takim kontakcie puszka jest schowana w betonie, a gniazdo lub włącznik elektryczny wystaje tylko nieznacznie ze ściany. Jest to estetyczne i wygodne rozwiązanie, wymaga jednak wykonania dodatkowych brud na puszkę.

• Gniazda hermetyczne: wykonane zgodnie z normą IP-44, takie kontakty są przeznaczone na zewnątrz i do pomieszczeń wilgotnych. Mają one uchronić kontakt przed przypadkowym, ale bardzo niebezpiecznym kontaktem z wodą.

• Gniazda podwójne i potrójne: to te, w których jedna puszka obsługuje kilka kontaktów jednocześnie. Rozmieszczone zazwyczaj jeden obok drugiego, takie kontakty mogą też obsługiwać dodatkowe złącza telefoniczne, internetowe i kable antenowe.

• Gniazda z uziemieniem: w dzisiejszych czasach to standard, takie gniazdka charakteryzują się bolcem wystającym z kontaktu lub dwoma stykami umieszczonymi na przeciwnych krawędziach gniazda.

• Gniazda bez uziemienia: są to proste kontakty do podłączania niskonapięciowych urządzeń, jak np. maszynki do golenia czy smartfony. Dziś są spotykane coraz rzadziej. Ich zaletą może być wąski profil, który pozwala w puszce umieścić więcej kontaktów obok siebie. Takie rozwiązanie ogranicza jednak ich uniwersalność.

Jakie gniazda wybrać?

Instalując nowe kontakty i włączniki do prądu, zazwyczaj przewiduje się ich użytkowanie przez co najmniej 25 lat. Od jakości gniazdek zależy tez bezpieczeństwo domowników i sprzętu RTV/AGD – przepięcie w tanim kontakcie może doprowadzić do awarii znacznie bardziej kosztownego telewizora czy komputera.

Warto zatem wybrać urządzenia od renomowanych producentów. Jednym z nich jest uznana francuska marka Legrand, która na rynku funkcjonuje od 1865 roku i dostarcza 20 proc. kontaktów i włączników światła na świecie.

Jak podłączyć gniazdko elektryczne? Montaż krok po kroku

Przypomnijmy ważną zasadę – montaż każdego kontaktu powinien być dokonany przez wykwalifikowanego fachowca, który zna przepisy prawa budowlanego i procedury związane z pracami przy instalacjach wysokiego napięcia.

Instalacja powinna przebiegać następująco:

1. Na czas instalacji należy odłączyć zasilanie w domu lub przynajmniej w fazie, na której wykonywane są prace.

2. Po odłączeniu prądu należy zdemontować stary kontakt i puszkę, zostawiając tylko trzy (lub dwa w przypadku gniazd bez uziemienia) odsłonięte kable zasilające.

3. Jeśli po raz pierwszy montujesz gniazdo podtynkowe, wykonaj okrągłą bruzdę na puszkę o głębokości około 7 centymetrów.

4. Kable zasilające przeciągnij do puszki, a następnie zgodnie z polaryzacją przyłącz je zaciskami do odpowiednich złącz w puszce.

5. Testowo włącz ponownie zasilanie.

6. Za pomocą miernika prądu sprawdź, czy w podłączonym kontakcie płynie prąd.

7. Jeśli zasilanie zostało doprowadzone prawidłowo, odłącz ponownie prąd i dokończ montaż kontaktu.

Wysokość montażu też ma znaczenie:

• Montaż gniazdek w pokojach dziennych planuj na wysokości 20–30 centymetrów nad podłogą.

• Montaż gniazdek w kuchni planuj na wysokości 100–110 centymetrów.

• Gniazdka w łazience montuj na wysokości 140 centymetrów.

• W pokojach gniada montuj w odległości 2–2,5 metra od siebie.

• Na korytarzach możesz montować gniazda około 4 metry od siebie.

• Poza domem gniazda można planować w odległości 10 metrów od siebie.

Mając na uwadze powyższe wskazówki, możesz z powodzeniem zaplanować instalację elektryczną na najbliższe dziesięciolecia. Mądrze wyprowadzone kontakty to swoboda i bezpieczeństwo dla wszystkich domowników – jeśli zrobisz to raz a dobrze, uchronisz się też przed koniecznością wykonywania nieplanowanych remontów i modyfikacji obejmujących prucie ścian i prowadzenie dodatkowych przewodów.