Na początku było jajko… A potem naczynia do gotowania jajek. W Wielkanoc wszystko kręci się wokół jajka, także design. Dlaczego jego kształt jest doskonały, a ono samo owiane jest tajemnicą? Czym są egg coddlers i do czego służą? Odkrywamy Wielkanocną kartę historii designu.
Wokół jajka: cud narodzin
W wielu starożytnych wierzeniach jajko symbolizuje mit narodzin. Z jaja zniesionego przez Ledę, zapłodnioną przez ukrywającego się pod postacią łabędzia Zeusa, narodziła się Helena Trojańska. Według Egipcjan z jaja zniesionego przez feniksa wykluł się otaczający nas świat. Także bóg słońca, Re, miał narodzić się w podobny sposób. Co ciekawe, również dla pogan jajo było częścią kultu słońca i symbolizowało cykliczne odradzanie się przyrody. To właśnie od pogan wczesny kościół chrześcijański przejął symbolikę jaja, które od wielu wieków gości na naszym stole jako znak zmartwychwstania.
Oprócz tego, że skrywa wiele kosmicznych tajemnic, jajo jest symbolem piękna. Symbolizuje porządek natury – jest przeciwieństwem chaosu, idealnym, zamkniętym kształtem: w końcu zawiera w sobie koło, czyli doskonałość. Nic dziwnego, że inspiruje także świat sztuki i designu, a projektanci próbują odtworzyć lub nawiązać do jego perfekcyjnej formy. Klasycznym przykładem takiej inspiracji jest słynny fotel Egg duńskiego projektanta Arne Jacobsena.
Egg coddlers – historyczne naczynia do gotowania jajek
Na początku było jajko… Wyjątkowo upodobali je sobie Anglicy. Po rewolucji przemysłowej weszło w skład tradycyjnego i ciężkiego angielskiego śniadania (tosty, kiełbaski, fasolka w sosie pomidorowym, bekon i jajka), które pomagało pracownikom przetrwać długi i ciężki dzień w fabryce. Wśród wyższych warstw społeczeństwa obowiązkową częścią śniadania było jajko na miękko, podawane w gustownym kieliszku i ze specjalnie do niego przeznaczoną łyżeczką. To właśnie wyrafinowani Anglicy wymyślili szczególny sposób ich spożywania. Jajka wbijano do porcelanowych kubeczków ze ściśle przylegającą pokrywką z uchwytem, a następnie zanurzano w wodzie, którą utrzymywano w temperaturze poniżej wrzenia. Tak wolno gotowane jajka – coddled eggs – były leciutko ścięte i bajecznie kremowe. Naczynka zaś, w których je przyrządzano, nazywano egg coddlers. Wytwarzała je m.in. nadal działająca królewska fabryka porcelany Worcester, a szczyt ich popularności przypada na późny XIX wiek. Chociaż ich amatorów można znaleźć i dziś: członkowie facebookowej grupy „Towarzystwo wielbicieli egg coddlers” dzielą się swoimi unikalnymi skarbami znalezionymi na targach antyków.
Klasyczny angielski egg coddler – porcelanowe naczynie do gotowania jajek na miękko.
Angielskie naczynia do gotowania jajek wykonane były z białej porcelany, na której malowano kolorowe wzory roślinne i zwierzęce. Pokrywka zaś była najczęściej metalowa i przykręcana do części porcelanowej. Co ciekawe, Niemcy posiadają własną odmianę tego naczynia. Za jej niepowtarzalnym designem stoi Wilhelm Wagenfeld, projektant związany ze szkołą Bauhausu. Do historii designu przeszły jego projekty ze szkła, w tym przeroczysty czajnik z lat 30. W 1933 roku Wagenfeld zaprojektował Eierkocher, prototyp i ikonę współczesnych metod formowania szkła. Zgodnie z założeniami Bauhausu, powstał projekt o klasycznym wyglądzie i unikalnej formie, w którym prym wiedzie funkcjonalność. Firma Jenaer Glas do dziś produkuje model oparty na wzorze Wagenfelda.
Niemieckie naczynie to gotowania jajek według projektu Wilhelma Wagenfelda.
W skandynawskim stylu
Wygląda na to, że ta dawna tradycja nie dotarła, a może nie przyjęła się w Polsce, chociaż podobny efekt płynnego żółtka możemy osiągnąć gotując jajka bezpośrednio w wodzie – powstaną wówczas tzw. jajka w koszulkach. (Zwolennicy egg coddlers z pewnością by się nie zgodzili.) Dziwnym trafem jednak ta metoda gotowania jajek odżyła na nowo… w Skandynawii, a dokładnie w Szwecji. Jak to się stało?
Po śmierci rodziców, designer Jois James natrafił pośród ich rzeczy na zestaw naczynek, które najprawdopodobniej otrzymali w prezencie ślubnym. Nie miał pojęcia do czego służą, jednak już wtedy urzekł go ich urok. Dopiero przyjaciółka i właścicielka kawiarni była w stanie je nazwać, a także przygotować w nich kilka różnych dań. Bowiem w tych naczyniach do gotowania do jajek można dodawać np. kawałki łososia czy chorizo, ser, trufle lub zioła, a także przyrządzać desery. Spróbowawszy tak przygotowanych potraw, Jois przepadł. Wiedział już, że musi przenieść koncept starodawnych angielskich naczynek do jajek na skandynawski grunt. Tak w 2015 powstało ÄGGCØDDLER, produkujące porcelanowe, minimalistyczne naczynia w dwóch rozmiarach, na jedno lub więcej jajek. Jeśli wierzyć Joisowi, kto raz spróbuje tak ugotowanych jaj, nigdy nie wróci do jajek na miękko.
Dodaj komentarz
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.